เมื่อแก่ตัวลง ผู้เฒ่าผู้แก่หลายคนก็อาจรู้สึกว่าพื้นที่ของตัวเองชักจะน้อยลงทุกที ไม่ใช่แค่เพราะสังขารที่เริ่มโรยรา แต่ไม่ว่ามองไปทางไหน โลกนี้ก็เหมือนเป็นโลกของหนุ่มสาวมากกว่า ในหนังในละคร พระเอกนางเอกก็ต้องเป็นคนหนุ่มสาว ในโฆษณาต่างๆ ก็ต้องมีพรีเซนเตอร์เป็นคนสวยคนหล่อ พื้นที่สื่อของผู้สูงวัยดูจะหดลงเหลือแค่พ่อแม่ตัวเอก โผล่มานิดๆ หน่อยๆ เป็นไม้ประดับให้เรื่องราวของพระเอกนางเอก เห็นแบบนี้คงอดรู้สึกไม่ได้ว่าโลกนี้ไม่มีพื้นที่ให้เราอีกแล้ว
แต่ว่านับแต่ช่วงปี 2017 เป็นต้นมา เราก็ได้เห็นปรากฏการณ์หนึ่งที่ก่อตัวขึ้นบนโลกอินเทอร์เน็ต เป็นปรากฏการณ์ของบรรดาผู้สูงวัยที่เลือกจะปฏิเสธกรอบเกณฑ์ที่สังคมสร้างให้พวกเขา ปฏิเสธการถูกลืมเลือนไปเพียงเพราะ ‘อายุ’ ที่เพิ่มมากขึ้นเท่านั้น พวกเขาสร้างพื้นที่ของตัวเองขึ้นมาบนโลกออนไลน์ที่เต็มไปด้วยเด็กน้อยเยาวชนรุ่นใหม่ จากนั้นถ่ายทอดตัวตนและเรื่องราวอันหลากสีหลากสันของพวกเขาออกมา ให้ผู้คนเห็นว่า “แค่พวกเราแก่ ไม่ได้แปลว่าเสียงของพวกเราจะหายไปไหน” “แค่เพราะเราแก่ ไม่ได้แปลว่าเราจะใช้ชีวิตของเราไม่ได้”
คนเหล่านี้คือ ‘granfluencer’ (แกรนฟลูเอนเซอร์) อินฟลูเอนเซอร์รุ่นใหญ่ที่แสดงให้เห็นว่า ชีวิตไม่ควรถูกจำกัดด้วยอายุ และแค่พวกเขาแก่ ไม่ได้แปลว่าพวกเขาจะยอมอยู่เฉยๆ ให้กระแสเวลามากลืนพวกเขาหายไป และไม่แน่ว่าความสนใจที่พวกเขาได้รับอาจเป็นกระจกสะท้อนสิ่งที่บรรดา ‘คนหนุ่มสาว’ กำลังตามหาก็เป็นได้
คุณ Iris Apfel (ภาพจาก Instagram : @iris.apfel)
Granfluencer คือใคร ?
พวกเราอาจเคยได้ยินคำว่า ‘อินฟลูเอนเซอร์’ (influencer) มาบ้างไม่มากก็น้อย อินฟลูเอนเซอร์คือบรรดาผู้ใช้โซเชียลมีเดียที่มีผู้ติดตามจำนวนมากและสามารถมีอิทธิพลต่อวิถีชีวิตหรือความสนใจของ ผู้คน คนเหล่านี้อาจไม่ใช่ศิลปินดาราจากที่ไหนมาก่อน แต่เอาชนะใจคนหมู่มากด้วยคอนเทนต์ของ ตัวเอง อินฟลูเอนเซอร์เหล่านี้อาจจะเป็น ‘บล็อกเกอร์’ อาจจะเป็น ‘สตรีมเมอร์’ หรืออาจจะเป็น ‘ยูทูบเบอร์’ ก็ได้
แต่ว่าในปี 2017 โลกได้เริ่มรู้จักกลุ่มคนที่เรียกว่า ‘granfluencer’ กลุ่มคนเหล่านี้คือบรรดาคุณลุงคุณป้าอายุ 60-70 ที่ลุกขึ้นมาลองมือกับโลกโซเชียลมีเดียกับเขาบ้าง ก่อนจะดังเป็นพลุแตกและได้รับตำแหน่งอินฟลูเอนเซอร์ในที่สุด
การเกิดขึ้นของบรรดา ‘granfluencer’ เหล่านี้ไม่ได้เกิดขึ้นเพียงที่ใดที่หนึ่ง แต่กำลังผุดขึ้นทั่วโลก ไม่ว่าจะในสหรัฐอเมริกา ยุโรป หรืออย่างในเอเชียแถบบ้านเราก็มีแกรนฟลูเอนเซอร์เกิดขึ้นมากมาย ทั้งในจีน ฮ่องกง เกาหลี หรือญี่ปุ่น
· คุณ Kimiko Nishimoto (ภาพจาก Instagram : @kimiko_nishimoto)
อย่างในญี่ปุ่น เราอาจเคยได้ยินชื่อของ ‘คุณยายนิชิโมโตะ’ (@kimiko_nishimoto) คุณยายช่างภาพสุดฮิป ที่มักโพสต์ภาพถ่ายที่ปนเสียดสีปนขบขันของเธอลงในอินสตาแกรม จนปัจจุบันเธอมีผู้ติดตามถึง 263,000 คน
หรือแก๊งคุณยายสุดชิคแห่งโลก TikTok ‘Glamma’ จากประเทศจีน พวกเธอคือแก๊งคุณยายที่ทำให้คนเดินถนนแห่งปักกิ่งต้องเหลียวหลังกับแฟชั่นชุดกี่เพ้าหรูเลิศ หรือชุดฮั่นฝูงามสง่า พวกเธอคือแก๊งคุณยายที่เลือกจะไม่ปล่อยให้อายุหรือริ้วรอยที่อาจเพิ่มขึ้นตามวันเวลามาขัดขวางพวกเธอจากความสวย พวกเธอเชื่อว่า ในเมื่ออายุคือสิ่งที่เราไม่อาจห้ามได้ ทำไมเราไม่โอบรับมันแล้วใช้ชีวิตที่ยังมีอยู่ให้สนุกสนานที่สุดแทน
บางคนอาจมองว่าบรรดา ‘แกรนฟลูเอนเซอร์’ เหล่านี้จะเป็นเพียงกระแสชั่วคราวประเดี๋ยวประด๋าว เป็นแฟชั่นที่ผ่านมาแล้วก็ผ่านไป แต่แท้จริงแล้วในบางประเทศ แกรนฟลูเอนเซอร์เหล่านี้ก็ประสบความสำเร็จในระดับที่ได้รับการเซ็นสัญญาอย่างเป็นชิ้นเป็นอันเลยทีเดียว
ภาพจาก Glamma (Instagram : @fashion_grannies)
ในประเทศจีน มีบริษัทเอเจนซีที่คอยช่วยแกรนฟลูเอนเซอร์เหล่านี้ถ่ายทำคอนเทนต์ของพวกเขาโดยเฉพาะ ทั้งเรื่องการจัดตารางงาน การถ่ายทำ รวมไปถึงการเผยแพร่ ราวกับศิลปินเต็มตัวเลยจริงๆ
หรือในสหรัฐฯ เอง แกรนฟลูเอนเซอร์ที่มีผู้ติดตามมหาศาลอย่าง Iris Apfel ก็ได้รับข้อเสนอให้ออกไลน์สินค้ากับเครื่องสำอางแบรนด์ดังอย่าง ‘MAC’ ที่พวกเรารู้จักกันดี หรือคุณยาย ‘Baddie Winkle’ ที่มีผู้ติดตามกว่าสามล้านคนในอินสตาแกรม ก็เคยได้รับการสปอนเซอร์จาก Amazon มาแล้ว
ที่พวกเขาโด่งดังเป็นพลุแตกจนได้รับความสนอกสนใจขนาดนี้ ส่วนหนึ่งก็เป็นเพราะบรรดา ‘หนุ่มสาว’ ที่เป็นประชากรท้องถิ่นของอินเทอร์เน็ตนี่เอง จริงอยู่ว่าตอนนี้สัดส่วนของผู้สูงอายุที่ใช้โซเชียลมีเดียอย่างอินสตาแกรมหรือ TikTok กำลังเพิ่มขึ้นอย่างน่าสนใจ แต่ประชากรส่วนใหญ่ของโลกอินเทอร์เน็ตยังคงเป็นคนหนุ่มสาว และก็เป็นคนหนุ่มสาวกลุ่มนี้เองที่กลายเป็นแฟนคลับกลุ่มใหญ่ของคุณลุงคุณป้าแกรนฟลูเอนเซอร์เหล่านี้ไปเสียได้
เหตุใดคนหนุ่มสาวถึงติดตาม granfluencer?
ภาพจาก TikTok : msgrandmasgarden Grandma’s Garden
พูดไปก็อาจน่าแปลกใจสักหน่อยที่แฟนคลับกลุ่มใหญ่ของคุณลุงคุณป้าเหล่านี้กลับเป็นคนหนุ่มสาวเสียได้ ไม่ใช่ว่าคนหนุ่มสาวก็ต้องชอบคนหนุ่มสาวด้วยกัน หรือบรรดาคนแก่ก็น่าจะชอบคนแก่ด้วยกันหรอกหรือ ?
สื่อหลายเจ้าเองก็ให้ความสนใจกับปรากฏการณ์ที่แปลกใหม่นี้ และสาเหตุที่คนหนุ่มสาวจำนวนมากหันมาสนใจแกรนฟลูเอนเซอร์สูงวัยเหล่านี้ อาจจะกล่าวโดยสรุปได้ว่าเป็นเพราะ :
1. เชื่อมโยงประสบการณ์ ทำให้นึกถึงผู้ใหญ่ที่บ้าน
เรื่องนี้น่าจะเป็นเรื่องที่คาดเดาได้อยู่แล้ว แกรนฟลูเอนเซอร์หลายๆ ท่านเองที่แจ้งเกิดบนโลกออนไลน์ได้เช่นทุกวันนี้ ส่วนหนึ่งก็เกิดจากบรรดาลูกหลานที่นึกสนุก คิดว่าคุณปู่คุณย่าของตัวเองมีไลฟ์สไตล์ มีมุมมองน่ารักๆ ที่สามารถแชร์กับผู้คนบนโลกออนไลน์ได้ จึงหยิบมาแชร์บนแอ็กเคานต์ของตัวเอง จนคุณปู่คุณย่าดังเป็นพลุแตกในที่สุด แกรนฟลูเอนเซอร์ที่โด่งดังขึ้นมาเพราะความสัมพันธ์อันน่ารักกับลูกหลานก็อย่างเช่นคุณปู่คัง (@ 康康和 爷爷 ) บน TikTok หรือคุณยายลาเก็ตตา เวย์น (@msgrandmasgarden) ที่โด่งดังขึ้นมาหลังหลานสาวถ่ายวิดีโอของเธอกับสวนสุดที่รักลง TikTok
2. ภาพลักษณ์ที่แปลกใหม่ของคนสูงวัย
ถ้าให้พูดกันตามตรง หากต้องนึกถึงภาพคุณปู่คุณย่าวัย 70 ขึ้นไปแล้ว เราอาจไม่ได้นึกถึงภาพแฟชั่นไอคอนในเสื้อผ้ากับเครื่องประดับเก๋ไก๋ตั้งแต่หัวจดเท้า หรือแก๊งคุณปู่ที่ชอบถ่ายคลิปร้องเล่นเฮฮาเท่าไหร่ ฉะนั้นภาพของ ‘ผู้สูงอายุ’ ที่แกรนฟลูเอนเซอร์กลุ่มนี้แสดงให้เห็นจึงแตกต่างจากภาพจำที่คนหนุ่มสาวหลายๆ คนอาจมีเกี่ยวกับผู้สูงอายุอย่างสิ้นเชิง จนเกิดเป็นความสนอกสนใจขึ้นมา
3. แนวคิด “อย่าให้อะไรมาหยุดเรา ไม่ว่าจะเป็นสังคมหรืออายุของเราก็ตาม”
นี่อาจจะเรียกได้ว่าเป็นจุดที่ทำให้แกรนฟลูเอนเซอร์เป็นที่ชื่นชอบของคนหนุ่มสาวที่สุดก็ว่าได้ ภาพของบรรดาแกรนฟลูเอนเซอร์สูงวัยที่ลุกขึ้นมาทำในสิ่งที่คนทั่วไปมักไม่คาดหวังว่าจะได้เห็นจากผู้สูงอายุ ทำให้คนหนุ่มสาวสัมผัสได้ถึงสิ่งที่พวกเขาอาจจะอยากสัมผัสมากที่สุด นั่นก็คือจิตวิญญาณอันเป็นอิสระ ที่กล้าทำในสิ่งที่ตัวเองอยากทำโดยไม่ต้องสนใจสิ่งใด
“ลูกสาวของฉัน มิเชล ช่วยอธิบายให้ฉันเข้าใจ (ว่าทำไมเด็กๆ ถึงหันมาสนใจคนแก่) เธอบอกว่า มันคือสิ่งฉันกำลังแสดงให้คนเห็นว่าคุณสามารถทำสิ่งที่คุณคิดว่าคุณทำไม่ได้ หรือมีคนบอกว่า ‘คุณทำไม่ได้’ ได้”
4. ความมั่นใจอันก่อร่างขึ้นมาจาก ‘ประสบการณ์’
อีกสิ่งหนึ่งที่อาจเรียกได้ว่าเป็น ‘เสน่ห์’ ที่ชักชวนให้คนหนุ่มสาวมาสนใจแกรนฟลูเอนเซอร์เหล่านี้ คือ ‘ความมั่นใจ’ ที่ก่อร่างขึ้นมาจาก ‘ประสบการณ์’ นั่นเอง จากบทสัมภาษณ์โดยสำนักข่าวต่างๆ สิ่งหนึ่งที่ประทับใจคนหนุ่มสาวที่สุดเกี่ยวกับแกรนฟลูเอนเซอร์รุ่นคุณตาคุณยายเหล่านี้คือ ความมั่นอกมั่นใจในตัวเองอย่างซื่อตรงและไม่เกรงกลัวสิ่งใดของพวกเขา แกรนฟลูเอนเซอร์เหล่านี้บ้างก็เป็นคุณพ่อ บ้างก็เป็นคุณแม่ บ้างก็มีประสบการณ์เป็นปู่ย่าตายายมาแล้ว บางคนต้องผ่านพ้นวิกฤตครั้งใหญ่ในชีวิต หรือต้องเผชิญกับความสูญเสีย ประสบการณ์ที่ผ่านมาของพวกเขาเป็นสิ่งที่หล่อหลอมเรื่องราวของพวกเขาให้มีความซื่อตรง จริงแท้ และมั่นใจในตัวเองอย่างที่ไม่ต้องเป็นสิ่งอื่น ซึ่งก็อาจเป็นอีกสิ่งที่คนหนุ่มสาวเห็นว่าแตกต่างจากอินฟลูเอนเซอร์อื่นๆ ที่พวกเขาอาจพบเห็นอยู่บ่อยๆ
คุณ Joan MacDonald (ภาพจาก IG: @trainwithjoan)
สำหรับคน Gen Z อย่างผู้เขียน แม้จะไม่ได้ติดตามอินฟลูเอนเซอร์จำนวนมากนัก แต่เมื่อได้เห็นโพสต์ของบรรดาแกรนฟลูเอนเซอร์หลายๆ ท่านก็อดรู้สึกอบอุ่นขึ้นมาในใจไม่ได้ เพราะแกรนฟลูเอนเซอร์เหล่านี้ไม่เพียงชวนให้เรานึกถึงบรรดาผู้เฒ่าผู้แก่ในครอบครัวเท่านั้น แต่ยังช่วยให้เรารู้สึกว่า “ หนทางข้างหน้าก็อาจจะไม่มืดมนเท่าไหร่นะ”
“ปกติเราหาคนรุ่นราวคราวเดียวกับเธอที่ทำเรื่องแบบนี้ได้ไม่ค่อยเยอะเท่าไหร่ แค่คิดว่ามีคนรุ่นเธอทำเรื่องแบบนี้ได้ก็ทำให้รู้สึกดีแล้ว” คือคำกล่าวของ มารีแอน เซปาตา ผู้ติดตามวัย 18 ปีของ Joan Macdonald (@trainwithjoan) จากบทความของ The Urban Press
Joan Macdonald เป็นอีกหนึ่งแกรนฟลูเอนเซอร์ชื่อดังจากสหรัฐอเมริกา เธอมีผู้ติดตามกว่า 1,650,000 คนในอินสตาแกรม โดยเธอมีชื่อเสียงขึ้นมาจากคอนเทนต์ดูแลสุขภาพ รักษาความฟิต แม้จะอยู่ในวัย 75 ปี และไม่แปลกหากใครจะได้รับแรงบันดาลใจหรือพลังบวกจากคุณโจแอน เพราะเดิมทีคุณโจแอนในวัย 75 ประสบปัญหาสุขภาพรุมเร้ามากมาย ทั้งความดันโลหิตสูง คอเลสเตอรอลสูง จนลูกสาวของเธอที่เป็นเทรนเนอร์กล่าวว่า “ถ้าแม่ไม่รีบเปลี่ยนตัวเอง แม่จะแย่กว่าเดิมแล้วนะ! ” เป็นเหตุให้เธอลุกขึ้นมาออกกำลังกาย เข้าฟิตเนส จนมีหุ่นฟิตแอนด์เฟิร์มแม้จะอยู่ในวัย 75
หลายครั้งที่เราอาจรู้สึกว่า ‘ชีวิตวัยชรามันช่างน่ากลัวเหลือเกิน ’ หน้าตาที่เคยสะสวยก็อาจไม่สวยอีกต่อไป ผิวพรรณที่เคยเต่งตึงก็อาจหย่อนยาน สุขภาพที่แข็งแรงก็อาจเริ่มโรยรา แต่คุณโจแอนเหมือนต้องการจะลบภาพนั้นไปโดยสิ้นเชิง เธอยังคงแข็งแรง กระปรี้กระเปร่า และออกกำลังกายได้อย่างที่คนหนุ่มสาวหลายๆ คนอาจทำไม่ได้ด้วยซ้ำ
กรณีของคุณโจแอน อาจกล่าวได้ว่าเป็นตัวอย่างของการที่อินฟลูเอนเซอร์รุ่นใหญ่สามารถเป็นกำลังใจให้กับคนหนุ่มสาวได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเกี่ยวกับภาพอนาคตในวัยชราที่ใครหลายคนอาจรู้สึกว่ามันช่างมืดมน มันช่างน่าหดหู่เหลือเกิน
วัยชราไม่ได้หมายถึงการยอมแพ้ต่อสังขารที่โรยรา
วัยชราไม่ได้หมายถึงการนั่งอยู่เฉยๆ มองดูคืนวันผ่านไปแต่อย่างเดียว
แม้จะอยู่ในวัยชรา เราก็ยังสามารถลุกขึ้นมาเปลี่ยนแปลงอะไรได้ ยังสามารถดูแลตัวเองได้ ยังหวังที่จะมีสุขภาพที่ดี และเลือกใช้ชีวิตอย่างที่เราต้องการได้
การได้รู้ว่าเรายังเลือกหนทางการใช้ชีวิตของตัวเองได้เสมอ แม้จะอยู่ในวัยชรา ก็เป็นสิ่งที่ทำให้เรารู้สึกว่า ‘หนทางข้างหน้าก็อาจจะไม่มืดมนเท่าไหร่นะ’
เอกสารอ้างอิง
China’s Elderly influencers on TikTok: It’s never too late to try the web , Zhengqi Li for Life360
Social media’s 70-up ‘grandfluencers’ debunking aging myths , Leanne Italie for AP
The rise of the ‘granfluencer’ Meet the seniors who are better at social media than you , Lisa Harvey for BBC Three
INTRODUCING THE ‘GRANFLUENCER’: THE INTERNET’S NEW FAVORITE SOCIAL MEDIA SENSATION , Deniella K. for Influence Marketing News
The Rise of the Granfluencer , The Social Standard
