‘อิโรโดริ’ ธุรกิจเก็บใบไม้ร้อยล้านของผู้สูงวัยเมืองคามิคัตสึ ประเทศญี่ปุ่น

มนุษย์ต่างวัยชวนทำความรู้จักกับ “อิโรโดริ” (Irodori) หรือ “ธุรกิจใบไม้” (Leaf Business)  ธุรกิจที่สร้างรายได้กว่า 260 ล้านเยนต่อปี (ประมาณ 62 ล้านบาท) และยังสร้างงานให้แก่ผู้สูงอายุในเมือง “คามิคัตสึ” (Kamikatsu) เมืองเล็ก ๆ ที่อยู่ท่ามกลางภูเขาและโอบล้อมไปด้วยผืนป่าอันอุดมสมบูรณ์  ในจังหวัดโทคุชิมะ ทางตะวันตกของญี่ปุ่น 

“อิโรโดริ”  คือธุรกิจท้องถิ่นที่สืบทอดมาเป็นระยะเวลากว่า 37 ปี และยังเป็นหนึ่งในแนวทางการรับมือกับสังคมสูงวัยที่เมืองนำมาปรับใช้ ผ่านการสร้างงาน สร้างรายได้ สร้างคุณค่าแก่กลุ่มผู้สูงวัย ธุรกิจนี้เริ่มต้นมาอย่างไร และใบไม้ที่คุณย่าคุณยายช่วยกันเก็บไปขายจนเป็นธุรกิจหลักของเมืองนั้นจะมีมูลค่าและเป็นที่ต้องการมากแค่ไหน มาร่วมทำความรู้จักไปพร้อมกันครับ

เมืองคามิคัตสึ คือเมืองขนาดเล็กในจังหวัดโทคุชิมะ ทางตะวันออกของเกาะชิโกกุ และอยู่ไปทางตะวันตกของญี่ปุ่น มีลักษณะเป็นพื้นที่ราบสูงรายล้อมไปด้วยภูเขาและผืนป่า เมืองนี้มีประชากรอาศัยอยู่เพียง 1,552 คน โดย 51.8% ของประชากรเป็นกลุ่มที่มีอายุมากกว่า 65 ปี และส่วนใหญ่เป็น “ผู้หญิง”

อุตสาหกรรมหลักของเมืองในอดีตคืออุตสาหกรรมป่าไม้และอุตสาหกรรมเกษตร แต่เมื่อเวลาผ่านไปความต้องการต่ออุตสาหกรรมลดน้อยลง ธุรกิจทยอยปิดตัว ทำให้คนหนุ่มสาวค่อย ๆ ออกไปทำงานตามหัวเมืองใหญ่  จากที่เคยมีประชากรถึง 6,265 คน แต่เพราะสถานการณ์ดังกล่าวทำให้จำนวนประชากรของเมืองค่อย ๆ ลดลงมาตั้งแต่ปี พ.ศ.2498  กระทั่งเมืองคามิคัตสึเหลือแต่กลุ่มผู้สูงวัย

หากมองสถานการณ์ของเมืองคามิคัตสึเรียกได้ว่าเผชิญกับปัญหาทั้งเรื่องของ หนุ่มสาวไม่มีอาชีพ จำนวนประชากรลดลง และเมืองมีแต่ประชากรสูงวัย  แต่ช่วงเวลาของการพลิกวิกฤตเป็นโอกาสก็มาถึงเมื่อ โทโมจิ โยโกอิชิ หัวหน้ากลุ่มสหกรณ์เกษตรของเมืองคามิมัตสึ เห็นหญิงสาวคนหนึ่งซื้อซูชิที่ภายในกล่องประดับไปด้วย ‘ใบเมเปิ้ล’  ทันใดนั้นเขาก็คิดได้ทันทีว่าเมืองคามิมัตสึนั้นเต็มไปด้วยใบไม้และนี่จะเป็นโอกาสในการพลิกชีวิตของเมืองนี้

“นั่นไง เราก็ขายใบไม้กันสิ ! ภูเขาของเมืองเราปกคลุมไปด้วยต้นไม้ที่เต็มไปด้วยใบ และใบไม้มันก็เบา ใคร ๆ ก็ถือได้…”

โทโมจิ โยโกอิชิ (Tomoji Yokoishi), ผู้ก่อตั้งอิโรโดริ

แล้วอิโรโดริก็ได้ถือกำเนิดขึ้น

ร้านอาหารในประเทศญี่ปุ่นมีวัฒนธรรมเก่าแก่ที่จะนำใบไม้ตามฤดูกาลมาประดับจานอาหาร เพื่อสร้างความสมดุลให้กับสีของอาหารในจาน เมื่อรวมกับไอเดียของคุณโทโมจิทำให้ในปี พ.ศ.2530 องค์กรเกษตรและรัฐบาลท้องถิ่นได้ก่อตั้งธุรกิจที่นำเอาใบไม้ เช่น ใบพีช เมเปิ้ล และใบไผ่ ที่พบได้ในพื้นที่รอบ ๆ เมืองมาส่งขายให้กับร้านอาหารทั่วประเทศ

อิโรโดริคือตัวอย่างกรณีศึกษาธุรกิจที่เชื่อมระหว่างทรัพยากรในท้องถิ่น ธุรกิจชุมชน และการรับมือสังคมสูงวัย เพราะสามารถสร้างงาน สร้างคุณค่าแก่กลุ่มผู้สูงวัยในเมืองสืบต่อเรื่อยมาจนปัจจุบัน

ผู้สูงวัยในเมืองสามารถหารายได้จากการเก็บใบไม้ขายตามความต้องการของร้านอาหารทั่วประเทศผ่านเว็บไซต์ที่พัฒนาขึ้นมา กระบวนการนี้ยังทำให้คุณย่าคุณยายได้มีโอกาสใช้เทคโนโลยีต่าง ๆ เช่น แท็บเล็ต, คอมพิวเตอร์ประกอบการทำงาน (ตามคำกล่าวที่ว่าไม่มีใครแก่เกินเรียน) อีกทั้งการเก็บใบไม้ให้ได้คุณภาพและสวยงามยังอาศัยประสบการณ์ ความเชี่ยวชาญ และสายตาอันเฉียบแหลมของผู้สูงอายุที่เป็นคนท้องถิ่น

ผลลัพธ์ที่ได้ไม่เพียงแต่คุณตา, คุณยายสามารถเลี้ยงดูตัวเองได้ แต่ยังสามารถเลี้ยงดูลูกและหลานจากการทำงานเก็บใบไม้จนถึงอายุ 70-80 ปี อย่างตั้งใจในทุก ๆ วัน จนทำให้ปัจจุบันเมืองคามิคัตสึเป็นแหล่งจำหน่ายใบไม้ตกแต่งอาหารอันดับ 1 ของประเทศญี่ปุ่น

“เมื่อก่อนที่นี่เคยปลูกส้ม แต่ก็ตายหมดเพราะฤดูหนาวที่นี่รุนแรงมาก หลังจากเปลี่ยนมาทำธุรกิจขายใบไม้สถานการณ์ของผู้คนในเมืองนี้ก็ดีขึ้น คุณภาพชีวิตของแต่ละคนก็ค่อย ๆ เปลี่ยนไป ทุกคนอยู่ที่นี่อยู่อย่างมีความสุขมากขึ้น หลับสบายขึ้น”

ซึเนะโกะ สุซุกิ (Tsuneko Suzuki), ประชากรในเมืองคามิมัตสึ

“ผมว่าพวกเขาตอนอายุ 80 ดูเด็กกว่าตอนที่เขาอายุ 60 เสียอีก! …พวกเขาตื่นเช้าในทุก ๆ วันพร้อมลิสต์รายการที่ต้องทำอย่างมีพลังและกระปรี้กระเปร่า”

โทโมจิ โยโกอิชิ (Tomoji Yokoishi), ผู้ก่อตั้งอิโรโดริ 

ผลที่เกิดขึ้นจากอิโรโดริ ธุรกิจขายใบไม้โดยกลุ่มคุณย่าคุณยายยังทำให้เมืองคามิคัตสึสร้างแรงดึงดูดนักท่องเที่ยว สร้างชื่อเสียงให้กับเมือง กลายเป็นแรงจูงใจให้คนหนุ่มสาวกลับมาประกอบอาชีพที่เมืองบ้านเกิดตัวเองอีกครั้ง

ปัจจุบันเมืองคามิคัตสึยังมีการเปิดศูนย์เรียนรู้ชื่อว่า “Colorful Hills Training Garden”  ที่เปิดโอกาสให้ทุกคนเข้ามาเรียนรู้การเก็บใบไม้, ตกแต่งจานอาหารด้วยใบไม้ และดูตัวอย่างใบไม้รูปแบบต่าง ๆ นอกจากนี้เรื่องราวของอิโรโดริ ยังถูกถ่ายทอดออกมาในภาพยนตร์ที่ฉายในปี พ.ศ. 2555 ชื่อเรื่อง Jinsei, Irodori (It’s a Beautiful Life – Irodori) อีกด้วย

สุดท้ายนี้ทุกคนสามารถสั่งซื้อสินค้าและติดตามอิโรโดริ ธุรกิจขายใบไม้โดยคุณตาคุณยายจากเมืองคามิคัตสึได้ที่ช่องทาง https://irodori.co.jp/ และถ้ามีโอกาสได้เจอใบไม้สวย ๆ ตกแต่งบนจานอาหารที่ประเทศญี่ปุ่นนั่นหมายความว่ามีโอกาสที่จะเป็นใบไม้จากคุณตาคุณยายจากเมืองคามิคัตสึนั่นเอง

ขอบคุณภาพจาก
facebook : irodori.tokushima
instagram : 88soudan

อ้างอิง

https://www.nippon.com/en/guide-to-japan/gu900259/

https://www.interactiongreen.com/irodori/

https://journals.openedition.org/netcom/1012?lang=en

https://base.socioeco.org/docs/cs2010-05_leaf_business_by_aged_women.pdf