“เราเชื่อในเรื่องของสังคมผู้ประกอบการ (Entrepreneurial Society) หมายถึง สังคมที่สามารถเกิดผู้ประกอบการได้ในทุกมิติ ดังนั้น ใครก็ตามที่คิดอยากทำธุรกิจก็ต้องสามารถทำได้ ถึงแม้ว่าผู้สูงวัยจะเรียนรู้ได้ช้ากว่าผู้ประกอบการที่เป็นวัยรุ่น หรือคนหนุ่มสาว แต่สิ่งที่ผู้ประกอบการสูงวัยได้เปรียบเด็ก ๆ อย่างมากคือประสบการณ์ที่เขามีอยู่
“หลายคนอาจจะคิดว่าวัยเป็นข้อจำกัดในการทำธุรกิจ แต่ผมไม่ค่อยเห็นด้วย เพราะหลักการจริง ๆ ในการทำธุรกิจคือเราหาช่องทางทางธุรกิจได้หรือเปล่า ต่อให้จะเป็นผู้สูงวัย แต่ถ้ามองเห็นช่องทางในการทำธุรกิจซึ่งเป็นช่องว่างที่ยังไม่มีใครทำ หรือสิ่งที่ยังไม่มีใครตอบโจทย์ความต้องการของผู้บริโภคได้ เขาก็สามารถเป็นผู้ประกอบการธุรกิจที่ประสบความสำเร็จได้เช่นกัน”
มนุษย์ต่างวัย คุยกับ คุณวรพจน์ ประสานพานิช ผู้ช่วยผู้อำนวยการสำนักงานส่งเสริมวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม (สสว.) ถึงบทบาทสำคัญในการสนับสนุนผู้ประกอบการสูงวัยให้มีองค์ความรู้ที่ถูกต้อง และเริ่มต้นทำธุรกิจได้ด้วยความมั่นใจ สามารถใช้ประสบการณ์และเวลาที่มีอยู่เพื่อต่อยอดในการสร้างคุณค่า รายได้ และความภูมิใจให้กับตัวเอง
ผ่านระบบ SME Coach ที่เปิดพื้นที่ให้ผู้ที่มีความเชี่ยวชาญในด้านต่าง ๆ เข้าไปเป็นโค้ชให้คำปรึกษาแก่ผู้ประกอบการ SMEs ที่ต้องการพัฒนาธุรกิจให้เติบโตอย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งจุดนี้นอกจากจะเป็นการพัฒนาความรู้ ความสามารถให้กับผู้ประกอบการรุ่นใหม่ ยังเป็นการทำให้ผู้ประกอบการสูงวัยได้ใช้ประสบการณ์ในการสร้างประโยชน์ให้กับสังคมด้วย
“สำนักงานส่งเสริมวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม (สสว.) เป็นหน่วยงานภาครัฐที่ทำหน้าที่ดูแล สนับสนุน ส่งเสริม ผู้ประกอบการ SMEs ในภาพรวมทั้งหมด แต่ช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา เราเริ่มเห็นบริบทการเปลี่ยนแปลงทางสังคมที่ชัดเจนมาก สัดส่วนของจำนวนผู้สูงวัยเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว ดังนั้น เราจึงเริ่มมองว่าเราจะสามารถเข้ามาสนับสนุนผู้สูงวัยในส่วนไหนได้บ้าง
“สิ่งหนึ่งที่เราทำได้คือการช่วยเหลือในกระบวนการการสร้างสังคมแห่งผู้ประกอบการ หมายความว่า เราอยากทำให้ใครก็ตามแต่ที่ต้องการเป็นผู้ประกอบการก็สามารถทำได้และต้องทำได้อย่างยั่งยืน”
สร้างสังคมผู้ประกอบการสูงวัย
“ช่วงแรก ๆ ที่เราเริ่มต้นทำโครงการต่าง ๆ กับผู้สูงวัย เราก็ยังจับทางไม่ค่อยถูกเท่าไร แต่ตอนนั้นประมาณช่วงปี 62-63 เรารู้สึกว่าสังคมสูงวัยได้เกิดขึ้นในประเทศไทยแล้ว เราจะรอไม่ได้ เราก็เลยเริ่มมีนโยบายที่จะทำให้ผู้สูงวัยที่เคยทำงานประจำมาตลอดชีวิตยังสามารถสร้างรายได้ต่อไปได้ในวัยเกษียณ เราก็เลยเริ่มคิดว่าเราจะสนับสนุนให้เกิดผู้ประกอบการสูงวัย
“ตอนนั้น สสว. มีแนวคิดทำโครงการ ‘Born @ 50’ คือการวางรากฐานของการเป็นผู้ประกอบการให้ผู้สูงวัยตั้งแต่วัย 50 แต่พอดีช่วงนั้นเกิดวิกฤตโควิด-19 ขึ้นมา ก็เลยทำให้แผนการต่าง ๆ ถูกชะลอไป พอสถานการณ์โควิด-19 เริ่มดีขึ้น เราก็กลับมาขับเคลื่อนโครงการกันต่อด้วยการหาผู้ประกอบการสูงวัยที่เขาทำธุรกิจอยู่ และเราก็ไปถอดเอาองค์ความรู้เกี่ยวกับการเริ่มทำธุรกิจของผู้สูงวัยมาว่าสามารถทำอย่างไรได้บ้าง
“โชคดีที่เรามีโอกาสพบกับ คุณชาติ กอบจิตติ ซึ่งท่านเป็นศิลปินแห่งชาติ สาขาวรรณศิลป์ ปี พ.ศ. 2547 แต่ต้องผันตัวมาเป็นนักธุรกิจในช่วงสูงวัย มุมมองที่เราได้จากท่านก็คือ จริง ๆ แล้วผู้สูงวัยก็สามารถทำธุรกิจได้ เพียงแต่อาจจะตั้งอยู่บนพื้นฐานแนวคิดที่ไม่เหมือนกับผู้ประกอบการวัยอื่น ๆ เพราะว่าผู้สูงวัยไม่มีโอกาสที่จะทำพลาดแล้ว สิ่งหนึ่งที่ท่านสอน คือ การที่ผู้สูงวัยมาทำธุรกิจนั้นอาจจะไม่ต้องหวังถึงความร่ำรวย แค่ทำแล้วสามารถหารายได้มาจุนเจือชีวิตตัวเองและครอบครัวได้ก็ถือว่าดีแล้ว
“สิ่งหนึ่งที่ถือเป็นความท้าทายอย่างมากในการสร้างทักษะของการเป็นผู้ประกอบการให้กับผู้สูงวัย คือ การปูพื้นฐานความรู้ทางธุรกิจให้กับผู้สูงวัย เพราะบางคนไม่เคยทำธุรกิจมาก่อน แต่วันหนึ่งก็รู้สึกว่าจำเป็นที่จะต้องเริ่มทำธุรกิจแล้ว เราก็จะต้องเข้าไปช่วยปูพื้นฐานว่าการเป็นผู้ประกอบการนั้นจะต้องมีทักษะอะไรบ้าง ซึ่งสิ่งที่สำคัญที่สุดก็คือ ความรู้ทางด้านการเงิน การวางแผนในด้านการทำบัญชีต่าง ๆ เพราะบางคนอยากเริ่มต้นธุรกิจก็ลงมือทำเลยโดยไม่ได้คำนึงถึงความยั่งยืนทางธุรกิจ ดังนั้น เราจึงเริ่มคุยกับผู้ประกอบการสูงวัยหรือผู้ประกอบการที่ใกล้เกษียณถึงเรื่องการวางแผนธุรกิจว่า เราจะตั้งราคาอย่างไร ให้บริการอย่างไร และจะบริหารจัดการเงินอย่างไรบ้าง
“สิ่งที่สสว.ทำเพื่อสนับสนุนผู้ประกอบการ SMEs อย่างแรก คือ การทำระบบ e-Learning ที่ทุกคนสามารถเข้ามาเรียนรู้ได้ตลอดเวลาผ่านระบบ SME Academy 365 โดยที่เราให้ผู้ประกอบการมาสอนผู้ประกอบการด้วยกันเอง และหาผู้เชี่ยวชาญในด้านต่าง ๆ เช่น การเงิน ภาษี การบริหารจัดการ มาช่วยถ่ายทอดความรู้ให้ทุกคนเข้าไปเลือกเรียนได้ตามความสนใจ
“อย่างที่สองเราต้องมีสนามให้เล่น สิ่งที่เราคุยกันก่อนที่จะมาเจอเพจมนุษย์ต่างวัย คือ เราทำโครงการหนึ่งที่ชื่อว่า SME Coach คือการนำผู้เชี่ยวชาญในสายงานต่าง ๆ ซึ่งก็นับได้ว่าเป็นผู้ประกอบการ SMEs ที่ให้บริการคำปรึกษาแนะนำกับธุรกิจต่าง ๆ เข้ามาถ่ายทอดความรู้ให้กับ SMEs ในพื้นที่หรือในระบบของเราเพื่อต่อยอดหรือพัฒนาธุรกิจ เพราะบางที SMEs ที่ทำธุรกิจอยู่เขาก็ไม่รู้ว่าจะต้องพัฒนาธุรกิจของตัวเองอย่างไร แต่ถ้ามีคนมาช่วยแนะแนวทาง เขาก็จะสามารถไปต่อได้ หลักการก็คือให้ SMEs ช่วยเหลือ SMEs ด้วยกันเอง ซึ่งเราก็สังเกตเห็นว่าผู้เชี่ยวชาญส่วนใหญ่ที่เข้ามาอยู่ในระบบของเราก็เป็นผู้สูงวัยเกือบทั้งนั้น
“การที่เราสร้างระบบ SMEs Coach ขึ้นมา ทำให้เกิดคอมมูนิตี้ใหม่ ๆ ที่ผู้ประกอบการสามารถเข้ามาช่วยเหลือกันได้ ทุกวันนี้ก็ยังมีการจัด Meeting หรือกิจกรรมต่าง ๆ โดยที่ผู้ประกอบการเขาจัดกันเอง เพื่อมาสอน มาแลกเปลี่ยนเรียนรู้ข้อมูลต่าง ๆ ในการทำธุรกิจกันอยู่ทุกเดือน เพราะเขาเกิดความรู้สึกภูมิใจว่าเขายังทำประโยชน์ให้กับสังคมได้อยู่”
เปลี่ยนประสบการณ์ให้เป็นรายได้
“จากการขับเคลื่อนโครงการต่าง ๆ เพื่อสนับสนุนผู้ประกอบการสูงวัย เราเห็นว่ามีผู้สูงวัยหลายคนให้ความสนใจเข้ามาพูดคุยและสอบถามว่าเขาสามารถเข้ามาอยู่ในระบบกับเราได้หรือไม่ มันกลายเป็นอีกช่องทางหนึ่งที่เขาไม่เคยคิดว่ามันจะเป็นโอกาสให้เขาต่อยอดเป็นธุรกิจและสร้างรายได้ให้กับตัวเองในช่วงวัยเกษียณได้
“ปัจจุบันเรามีผู้เชี่ยวชาญที่อยู่ในระบบ SME Coach เกินกว่า 5,000 คน ทั่วประเทศ ซึ่งจำนวนนี้เกิดขึ้นจากการบอกกันปากต่อปากของผู้ประกอบการหรือตัวโค้ชเองว่ามันมีระบบนี้อยู่ ถ้าหากใครมีความเชี่ยวชาญด้านไหนก็สามารถเข้ามาเป็นโค้ชในระบบของเราได้ เวลาที่โค้ชไปถ่ายทอดความรู้หรือช่วยเหลือ SMEs ทางสสว.ก็จะจ่ายค่าโค้ชให้แทน SMEs ดังนั้น ถ้าหากผู้ประกอบการรายใดเข้ามาให้คำปรึกษากับ SMEs ในระบบของสสว. เขาก็จะมีรายได้ไปต่อยอดในการทำธุรกิจต่อไป
“ตอนนี้เรากำลังพยายามเชื่อมต่อเครือข่ายของผู้เชี่ยวชาญหรือเครือข่ายโค้ชในประเทศไทยทั้งหมด เพื่อจัดตั้งสถาบันผู้เชี่ยวชาญ หรือ SME Coach ถ้าหากมี SMEs รายใดที่อยากได้คำปรึกษา หรือคำแนะนำในการพัฒนาธุรกิจ ก็สามารถเข้ามาค้นหาได้ในระบบของเรา”
สสว. เสริมพลัง สร้างองค์ความรู้ เป็นคู่คิดทางธุรกิจของ SMEs
“จริง ๆ ปีนี้เป็นปีแรกที่สสว. เข้ามาสนับสนุนผู้ประกอบการสูงวัยอย่างจริงจัง โดยให้เขาเข้ามาเริ่มธุรกิจในระบบของสสว. ซึ่งสิ่งหนึ่งที่เราเห็นจากการทำงานสนับสนุนผู้ประกอบการสูงวัยคือหลายคนอยากทำธุรกิจแต่ยังไม่สามารถเปลี่ยนมายด์เซ็ตตัวเองได้ ยังยึดติดกับรูปแบบเดิม ๆ แต่พอโลกมันเปลี่ยน ทุกคนก็ต้องเปลี่ยน สิ่งที่ผู้ประกอบการสูงวัยหลาย ๆ คนเริ่มเรียนรู้ก็คือเขาก็ต้องเปลี่ยนตาม เราจึงพยายามให้ความรู้กับเขาอยู่เรื่อย ๆ รวมทั้งช่วยในเรื่องของการอัปสกิลเทคโนโลยีใหม่ ๆ เช่น การใช้ AI เพราะมันเป็นโอกาสสำคัญที่จะทำให้ผู้ประกอบการสูงวัยได้นำความรู้ไปประยุกต์ใช้ต่อในธุรกิจของตัวเองได้
“ปีนี้เราคาดหวังว่าจะมีผู้ประกอบการสูงวัยที่เริ่มต้นธุรกิจในระบบของเรา และประสบความสำเร็จไม่น้อยกว่า 20 เคส แล้วเราจะนำเคสเหล่านั้นไปวิเคราะห์ต่อว่าเราจะต่อยอดธุรกิจให้กับเขาต่อไปได้อย่างไรบ้าง
“เราอยากทำให้เกิดระบบกลางที่ผู้ประกอบการทุกคนสามารถเข้ามาใช้งาน และเกิดกระบวนการต่าง ๆ ในการต่อยอดเพื่อพัฒนาธุรกิจต่อไปได้ นั่นเป็นเหตุผลให้เกิด SME ONE ID ขึ้น เพื่อให้ผู้ประกอบการธุรกิจ SMEs ได้ขึ้นทะเบียนพิสูจน์ว่าเขาเป็น SMEs จริง ๆ เพื่อรับสิทธิประโยชน์ต่าง ๆ ที่ภาครัฐให้การสนับสนุน เช่น เงินทุน ค่าลดหย่อนต่าง ๆ รวมทั้งโครงการพิเศษต่าง ๆ ที่เราจัดขึ้น”
การทำธุรกิจไม่ได้อยู่ที่วัย แต่อยู่ใครกล้าเริ่ม
“ส่วนใหญ่ผู้ประกอบการ SMEs จะมีโมเดลธุรกิจที่ดีอยู่แล้ว แต่สิ่งหนึ่งที่เขายังขาดอยู่คือเรื่องของโอกาสในการเข้าถึงตลาด งานมนุษย์ต่างวัย Fest 2025 ที่ทางมนุษย์ต่างวัยจัดขึ้น ก็เหมือนเป็นตลาดเฉพาะกิจของเฉพาะกลุ่ม สสว.จึงมองว่าเราแค่ไปช่วยเสริมพลังให้กับผู้ประกอบการสูงวัยที่อาจจะยังกล้า ๆ กลัว ๆ อยู่ ไม่รู้ว่าจะไปออกร้านที่ไหน ได้มีพื้นที่ตรงนี้เป็นสนามทดลองธุรกิจ ถ้าเขาลองแล้วถูกใจตลาด ธุรกิจของเขาก็จะไปต่อได้เอง ซึ่งจุดนี้ถือเป็นโอกาสที่จะทำให้ผู้ประกอบการสูงวัยได้เริ่มสัมผัสธุรกิจจริง ๆ พอเขาเริ่มสัมผัสธุรกิจได้ ขายของได้ ก็จะทำให้เขาคิดก้าวที่สอง ก้าวที่สาม ก้าวที่สี่ต่อไปได้
“จุดสำคัญในการทำธุรกิจก็คือเราต้องกล้าที่จะก้าวข้ามคอมฟอร์ตโซนของตัวเองออกมาก่อน การเริ่มต้นธุรกิจอาจจะดูเหมือนง่าย แต่การที่จะทำให้ธุรกิจประสบความสำเร็จได้อย่างยั่งยืนนั้นไม่ใช่เรื่องง่ายเลย การที่เรากล้าคิด กล้าทำ เป็นสิ่งแรกที่จำเป็นจะต้องมีก่อน ส่วนอื่น ๆ ที่เหลืออาจจะต้องมีการขอความช่วยเหลือ หรือหาพาร์ตเนอร์ที่จะเข้ามาช่วยสนับสนุน
“สสว.เป็นอีกหนึ่งช่องทางที่ยินดีจะช่วยเหลือหรือให้คำปรึกษากับผู้ที่ตั้งใจจะทำธุรกิจที่ติดขัดในเรื่องต่าง ๆ ผ่านศูนย์ให้บริการ One Stop Service (OSS) ของสสว.ที่มีอยู่ทุกจังหวัด นอกจากนี้ เรายังมีเครื่องมือต่าง ๆ ที่สามารถเรียนรู้ได้ด้วยตัวเองตลอด 24 ชั่วโมง ดังนั้น ภาครัฐพร้อมที่จะช่วยเหลือและสนับสนุนทุกคน ขอแค่คุณกล้าที่จะก้าวออกมาเริ่มต้นธุรกิจ ติดกระดุมเม็ดแรกให้ถูกต้องคือ ไม่ใช่แค่มีไอเดียทางธุรกิจแล้วลงมือทำเลย แต่ต้องวางแผนและเตรียมพร้อมทักษะที่จำเป็นต่อการทำธุรกิจด้วย แล้วหลังจากนั้นส่วนอื่น ๆ ที่เหลือก็จะตามมาเอง”
ร่วมสัมผัสประสบการณ์ใหม่ ๆ เพื่อออกแบบชีวิตและสังคมที่ใช่ในแบบของตัวเองได้
ที่งาน มนุษย์ต่างวัย Fest 2025 ชีวิตดี…ชีวิต ซีซัน 2 It’s Okay To Be You
21 – 22 มิถุนายน 2568
09.00-20.00 น.
IMPACT Exhibition Center Hall 8
